» FİDECİNİN GÜCÜ «
Tarım Türk Dergisi Mayıs 2016 Sayısı FİDEBİRLİK Röportajı
Tarım Türk Dergisi Mayıs 2016 Sayısı FİDEBİRLİK Röportajı
FİDEBİRLİK RÖPORTAJ SORULARI
(TARIM TÜRK DERGİSİ)
1-Fide Üreticileri Alt Birliği ve Türkiye Tohumcular Birliğinin kuruluş amacı nedir?
Türkiye Tohumcular Birliği ve buna bağlı alt birlikler 31.10.2016 tarihinde yürürlüğe giren Tohumculuk Kanunu ile kurulmuş tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşudur. Birliklerin kuruluş amacı, tohum fide, fidan gibi çoğaltım materyalinin üretimi ve dağıtımı alanında faaliyet gösteren gerçek veya tüzel kişilerin bir araya gelerek; mesleki dayanışma ve mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, üyelerinin ekonomik ve sosyal haklarının korunmasını sağlamak ve sektörün mevzuattan kaynaklanan sorunlarının çözümü için kamu ile birlikte çalışmalar yapmaktır.
2-Fide üretim sürecinde karşılaşılan sorunlar ve yasal düzenlemeler hakkında bilgi verir misiniz?
Fide sektörünün üretim sürecinde karşılaştığı temel sorunları 2 ana kategoriye ayırabiliriz:
Tohumdan kaynaklanan hastalık sorunları: Bu sorun, sadece ülkemizin değil hazır fide üretimi yapan çoğu ülkelerin de önemli bir sorunudur. Bu nedenle hastalıkların tohum yoluyla ülkeden ülkeye geçişlerini önlemek için uluslararası bir bitki karantina örgütlenmesi ortaya çıkmıştır. Ülkemizde de bu amaçla, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Gıda Kontrol Genel Müdürlüğü’nün çeşitli illerde kurulmuş Karantina Laboratuvarları bulunmaktadır. İthal edilen tohumlar, ülkeye girişi yasak olan hastalık etmenleri bakımından bu laboratuvarlarda kontrollerden geçer. Bununla birlikte ithal edilen bazı sebze tohumlarını kullanan fideciler, ülkemize girişi yasak olan bazı hastalık etmenlerini işletmelerinde görebilmektedirler. Bu durum da zaman zaman tohum ve fide sektörleri arasında tartışmalara yol açmaktadır. Bu durumun önlenmesi için Birliğimiz Bakanlığımız ve Türkiye Tohumcular Birliği nezdinde uluslararası normlara uygun ve akredite bir tanı laboratuvarı kurulması girişiminde bulunmuştur.
Tohumda çimlenme sorunları: Laboratuvar şartlarında yapay ortamlarda yapılan çimlenme testleri ile fide işletmelerinde otomatik ekim makinaları ile yapılan çimlendirme süreleri arasında önemli bir fark bulunmaktadır. Laboratuvarda 4 günde çimlenen bazı sebze tohumları, fide üreticisi şartlarında 10-14 günde çimlenebilmektedir. Aynı lotta fide işletmelerinde yapılan ekimlerde çok farklı gün aralığında meydana gelen kademeli çimlenme ile çiftçiye homojen boyda ve kalitede bir fide sunma imkânı bulunmamaktadır. Böylece boylamaya uymayan fideler çöpe gitmekte ve sektör ekonomisi büyük zarar görmektedir. Bu geç çimlenme ayrıca fide üretim ve sevkiyat planlamasını da alt üst etmektedir. Bu önemli sorunun uluslararası tohumculuk ve fidecilik sektörleri arasında hızla çözümlenmesi gerekmektedir.
3- Türkiye’de fide sektörü ne durumda?
Türkiye’de fide sektörü, ilk hazır fide üretimlerini gerçekleştirdiği 1995 yılından beri müthiş bir büyüme ivmesi göstermiş olup kuruluş yılına göre 100 katın üzerinde üretim gerçekleştirmiştir. Sektörün başlangıç yılında 30 milyon hazır fide üreten sektör bugün 4 milyar civarında sebze fidesi üretir duruma gelmiştir. Yine başlangıç yıllarında Akdeniz ve Ege ağırlıklı bir işletme dağılımı var iken, bugün hemen bütün coğrafi bölgelerimizde üretim yapan üyelerimiz bulunmaktadır. 2008 yılında 41 üretici üyesi olan birliğimiz bugün 108 üyeye sahip bulunmaktadır.
4-Türkiye’de fide üretimi konusunda başı çeken ürünler hangileridir?
Fide sektöründe halen başı çeken ürün, sofralık ve sanayi tipi olmak üzere domatestir. Domates, toplam üretimin yaklaşık yarısını oluşturmaktadır. Bunu sırasıyla biber, marul, hıyar, patlıcan, kavun-karpuz ve diğer yeşil yapraklı sebzeler izlemektedir. Sektörün ilk yıllarında yok denecek kadar az üretilen yeşil yapraklı sebzeler, 2014 yılı itibariyle toplam üretimin yüzde 20’sini aşmış bulunmaktadır.
5- Fide üreticilerinin ileri teknoloji kullanımını verimlilik açısından değerlendirir misiniz?
Modern bir fide işletmesi, tohumun ekiminden çimlendirme öncesine kadar olan dönemini; yetiştirme harcı karışımı, harcın tohum ekim gözlerine dolumu ve tohum ekimi gibi başlangıç işlemlerini el değmeden tam otomatik makinalarda yapmaktadır. Tohumların çimlendirilmesi ise yine iklimlendirmenin otomatik olarak kontrol edildiği çimlendirme odalarında gerçekleştirmektedir. Çimlenmeyi takiben yetiştirme seralarına alınan fideler, sağlık kuralları içinde özel giysi ve eldiven kullanan işçiler tarafından gelişme kontrolüne tabi tutulmaktadır. Bu işlemler tabii ki fide tedariki yapan çiftçinin ürünündeki verim ve kaliteye olumlu olarak yansımaktadır. Bu nedenle de hazır fideye olan talep baş döndürücü bir hızla gelişmektedir.
6- Üreticilere fide desteği yapılması konusunda ne düşünüyorsunuz?
Devletimiz modern fide işletmelerinin kuruluş safhasında ve işletme sürecinde düşük faizli kredi imkânı vermektedir. Bu kredi imkânını sektör temsilcilerimiz olumlu karşılamaktadır. Bununla birlikte modern hazır fide işletmelerinden fide tedariki yapan çiftçilerimize verilen herhangi bir devlet desteği bulunmamaktadır. Sektör temsilcileri olarak bizler, Devlet desteğinin bu noktada çiftçiye de yapılması taraftarıyız. Nasıl ki sertifikalı fidan kullanan çiftçilere böyle bir destek imkânı sağlanıyorsa, benzer bir şekilde sertifikalı tohum kullanılarak üretilen fide alımlarında da çiftçiye destek sağlanmalıdır.
7- Fide sektörünün önümüzdeki yıllarda nasıl bir yol alacağını düşünüyorsunuz?
Yaklaşık olarak 8,5 milyon dekar olan Türkiye sebze üretim alanının fide ihtiyacının, 15 milyar adedin üzerinde olduğu tahmin edilmektedir. Henüz bu potansiyelin yaklaşık olarak yüzde 25’ini karşılayan fide sektörünün, bu potansiyele ulaşmak için önünde daha uzun yıllar bulunmaktadır. Fide sektörünün önümüzdeki yıllarda mevcut gelişme hızını koruyacağını tahmin etmekteyiz.
8-Eklemek istedikleriniz…
Kuşkusuz Tohumculuk Kanunu, tohumluk sektörünün örgütlü bir şekilde gelişmesine önemli katkılarda bulunmuştur. Bununla birlikte 2006 yılında yürürlüğe giren Tohumculuk Kanununun bu süreç içinde pek çok aksak yanları görüldüğünü belirtmeliyiz. Başta birlik gelirleri olmak üzere, cezai müeyyideler, Birliklerin uluslararası kuruluşlara üyelikleri, seçilen yönetimlerin süreleri, seçme ve seçilme maddelerine ilişkin pek çok maddenin değişmesi konusunda tüm yönetimlerimiz Bakanlık nezdinde pek çok girişimde bulundu. Kanunun bu aksayan yönlerinin, bu dönemde Sayın Bakanımız Faruk Çelik tarafından ele alınacağına ve gerekli düzenlemelerin yapılacağına inanıyoruz.
27 Nisan 2016
Mümin Şahin
Yönetim Kurulu Başkanı
